Znamiona barwnikowe

Znamiona barwnikowe

06.09.2017 Zdrowie

Czym są znamiona barwnikowe?

Określając zmianę skórną mianem znamienia mamy zazwyczaj na myśli płaską lub płasko-wyniosła zmianę barwnikową, która wywodzi się z melanocytów. Stąd też tzw. potocznie 'pieprzyki' czy 'myszki' to w istocie znamiona melanocytowe, które powstają w wyniku łagodnego rozrostu melanocytów we wczesnych okresach życia płodowego i ich nagromadzenia się w naskórku, skórze właściwej i rzadko w tkance podskórnej.

 

Znamiona barwnikowe są powszechnie spotykane u osób rasy kaukaskiej. Niektóre są obecne już przy urodzeniu lub pojawiają się wkrótce potem - określamy je mianem znamion wrodzonych. Od znamion nabytych różnią się one większymi rozmiarami i trwałym utrzymywaniem się, tzn. nigdy nie ustępują samoistnie.

 

Większość nabytych znamion melanocytowych rozwija się stopniowo w okresie dzieciństwa, nieco szybciej w okresie dojrzewania, szczyt rozwoju osiąga w trzeciej dekadzie życia, a po 40 r.ż. wykazuje tendencję do zanikania. Dlatego u starszych osób bardzo rzadko pojawiają się nowe znamiona, a po 60 r.ż. większość z obecnych wcześniej ulega zanikowi. Znamiona barwnikowe nie sprawiają żadnych dolegliwości. Wystąpienie świądu lub bolesności może być objawem złośliwienia.

 

Gęstość występowania znamion jest proporcjonalna do karnacji skóry i jej podatności na występowanie oparzeń słonecznych (im jaśniejsza skóra tym więcej znamion) oraz do ekspozycji na promieniowanie UV. Zwykle każdy dorosły człowiek ma od kilku do kilkunastu znamion i okresowo kontrolowane nie stanowią one większego zagrożenia.

 

Nieco więcej niepewności budzić powinny rozległe, wrodzone znamiona barwnikowe oraz występujące rodzinnie znamiona dysplastyczne, gdzie częstość transformacji nowotworowej oceniana jest na 5-10%.

 

Rodzaje znamion melanocytowych

Z uwagi na lokalizację komórek znamionowych wyróżnia się kilka postaci znamion melanocytowych:

  • znamiona łączące - to znamiona nabyte, w których gniazda komórek znamionowych znajdują się wyłącznie w naskórku, jednak blisko granicy skórno-naskórkowej. Są to płaskie lub płasko-wyniosłe, okrągłe lub owalne plamki o średnicy nie przekraczającej zwykle 1 cm i jednorodnym zabarwieniu od jasnobrązowych po czarne. Mogą być umiejscowione wszędzie, częściej na tułowiu i kończynach;
  • znamiona skórne - to również znamiona nabyte, w których gniazda komórek znamionowych znajdują się wyłącznie w skórze właściwej. Są to grudki lub płasko-wyniosłe guzki o zabarwieniu skóry zdrowej lub nieco ciemniejsze, o gładkiej lub brodawkującej powierzchni. Lokalizują się częściej na twarzy, karku i szyi, rzadziej na tułowiu i kończynach. Nie ulegają zanikowi z wiekiem;
  • znamiona mieszane - zarówno w obrazie klinicznym, jak i histologicznym łączą cechy dwóch poprzednich. Grudka lub guzek obwodowo spłaszcza się i przechodzi w plamę. Zabarwienie jest ciemne, a brzeg czasem regularny, czasem nierówny, nieco postrzępiony;
  • znamiona błękitne - to znamiona, w których gniazda komórek znamionowych lokalizują się w głębokich warstwach skóry właściwej. Mają charakter grudek lub guzków o średnicy zwykle od 0,5 do 1 cm o charakterystycznym niebiesko-szarym lub niebiesko-czarnym zabarwieniu. Występują zazwyczaj pojedynczo, w różnych miejscach, nierzadko na grzbietach rąk lub stóp.

Za szczególne formy znamion barwnikowych uważa się:

  • znamię Suttona - to znamię barwnikowe otoczone odbarwioną obwódką. Zwykle po kilku-kilkunastu miesiącach od pojawienia się obwódki zmiana barwnikowa w centrum zanika, a po kilku latach dochodzi do pełnej repigmentacji odbarwionej plamy. Występuje u osób w młodym wieku;
  • znamię Spitz - to pojedynczy, płasko-wyniosły lub kopulasty guzek barwy różowej, czerwono-brązowej lub sinej o gładkiej powierzchni. Występuje u dzieci i młodzieży, często na twarzy;
  • znamię wrodzone olbrzymie - to zazwyczaj rozległe znamię barwnikowe o nierównomiernie wysyconym, ciemnym zabarwieniu i nierównej powierzchni, często nadmiernie owłosione. Częstość transformacji złośliwej może wynosić do 10%.

Usuwanie znamion barwnikowych

Chociaż znamiona barwnikowe nie są stanem przednowotworowym, to jednak w rzadkich przypadkach mogą ulegać transformacji złośliwej. Może temu sprzyjać bardzo jasna karnacja skóry, duża liczba przebytych oparzeń słonecznych (zwłaszcza w dzieciństwie) oraz predyspozycje rodzinne. Dlatego znamiona budzące takie podejrzenie powinny być usuwane chirurgicznie i badane histopatologicznie. Wiele czerniaków rozwija się w skórze uprzednio nie wykazującej obecności znamienia barwnikowego, dlatego każde 'nowe' znamię, zwłaszcza 'inne' od pozostałych i powstające u osoby dorosłej powinno być zbadane dermatoskopowo, aby wykluczyć taki właśnie przypadek. Więcej na temat chirurgicznego usuwania znamion barwnikowych przeczytasz w zakładce chirurgia onkologiczna i ogólna.

 

Pozostałe czerniaki rozwijają się z wrodzonych znamion barwnikowych lub znamion dysplastycznych (atypowych pod względem obrazu klinicznego), a jedynie rzadko - z pospolicie spotykanych nabytych znamion barwnikowych. Okresowe badanie dermatoskopowe pozwala na kontrolę i wczesne wychwycenie ewentualnych cech złośliwości zmiany.

 

 

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Używamy plików cookies aby ułatwić Ci korzystanie z naszych stron www, do celów statystycznych oraz reklamowych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci Twojego urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zmienić ustawienia przeglądarki tak, aby zablokować zapisywanie plików cookies. Więcej informacji znajdziesz w naszej polityce prywatności